Ἀριθμός 1
ΠΕΡΙΤΟΜΗ ΤΟΥ ΚΥΡΙΟΥ
1η Ἰανουαρίου 2023
«βλέπετε… κατὰ τὰ στοιχεῖα τοῦ κόσμου καὶ οὐ κατὰ Χριστόν» (Κολ, 2, 8)
ΤΟ ΑΠΟΣΤΟΛΙΚΟ ΑΝΑΓΝΩΣΜΑ
8 Βλέπετε μή τις ὑμᾶς ἔσται ὁ συλαγωγῶν διὰ τῆς φιλοσοφίας καὶ κενῆς ἀπάτης, κατὰ τὴν παράδοσιν τῶν ἀνθρώπων, κατὰ τὰ στοιχεῖα τοῦ κόσμου καὶ οὐ κατὰ Χριστόν· 9 ὅτι ἐν αὐτῷ κατοικεῖ πᾶν τὸ πλήρωμα τῆς θεότητος σωματικῶς, 10 καὶ ἐστὲ ἐν αὐτῷ πεπληρωμένοι, ὅς ἐστιν ἡ κεφαλὴ πάσης ἀρχῆς καὶ ἐξουσίας, 11 ἐν ᾧ καὶ περιτμήθητε περιτομῇ ἀχειροποιήτῳ ἐν τῇ ἀπεκδύσει τοῦ σώματος τῶν ἁμαρτιῶν τῆς σαρκός, ἐν τῇ περιτομῇ τοῦ Χριστοῦ, 12 συνταφέντες αὐτῷ ἐν τῷ βαπτίσματι, ἐν ᾧ καὶ συνηγέρθητε διὰ τῆς πίστεως τῆς ἐνεργείας τοῦ Θεοῦ τοῦ ἐγείραντος αὐτὸν ἐκ τῶν νεκρῶν.
ΤΟ ΘΕΙΟ ΚΗΡΥΓΜΑ
Ἡ σημερινὴ ἀποστολικὴ περικοπὴ ἀνταποκρίνεται πλήρως καὶ στὸ πρόσωπο τοῦ Μεγάλου Βασιλείου καὶ στὸ γεγονὸς τῆς περιτομῆς τοῦ Κυρίου. « Ἀδελφοί, προσέχετε μήπως καὶ σᾶς παρασύρει κανεὶς μὲ τὴν φιλοσοφία καὶ μὲ κούφια λόγια, ποὺ ξεγελοῦν καὶ λέγονται σύμφωνα μὲ τὶς συνήθειες καὶ τὶς ἀντιλήψεις τοῦ κόσμου καὶ ὄχι καθὼς λέγει ὁ Χριστός».
Ὁ Ἅγιος Βασίλειος ἦταν γεμᾶτος ἀπὸ κάθε σοφία, ὥστε νὰ μπορεῖ νὰ ξέρει καὶ νὰ συγκρίνει τὴν ἔξω φιλοσοφία καὶ γνώση μὲ τὴν ἀληθινὴ σοφία καὶ παράδοση τῆς Ἐκκλησίας. Ἡ φιλοσοφία εἶναι μία μεγάλη ἐπιστήμη, ἀλλὰ καὶ μιὰ παγίδα, γιατὶ πολὺ συχνὰ καταντᾶ «κενὴ ἀπάτη». Αὐτὸ ἔχει ὡς ἀποτέλεσμα νὰ ταλαιπωρεῖται ἡ Ἐκκλησία μας, καὶ πολὺ περισσότερο σήμερα, στὶς πονηρὲς αὐτὲς ἡμέρες. Λογιῶν λογιῶν θεωρίες μὲ τὸ ὄνομα τῆς φιλοσοφίας καὶ ὑπὸ τὸ πρόσχημα τῆς ἐλεύθερης σκέψης προβάλλονται γιὰ νὰ ἀμφισβητήσουν τὴν ἀλήθεια καὶ τὸ ἔργο τῆς Ἐκκλησίας καὶ νὰ κλονίσουν τὴν πίστη καὶ τὸ φρόνημα τῶν Χριστιανῶν. Ὅλες οἱ αἱρέσεις ἀποτελοῦν παρεκκλίσεις ἀπὸ τὴν ὑγιῆ διδασκαλία τῆς Ἐκκλησίας. Αὐτὴ ὡς ἀληθινὴ Μητέρα σέβεται καὶ ἀκούει τὴν σκέψη καὶ τὸν λόγο κάθε ἀνθρώπου μέχρις ἑνὸς σημείου. Ἑπομένως δὲν καταργεῖ οὔτε περιφρονεῖ τὴν φιλοσοφία, ἀλλὰ φυλάγεται ἀπὸ αὐτήν, ἐπειδὴ συχνὰ εκφυλίζεται καὶ καταντᾶ κενὴ ἀπάτη. Ἡ Ἐκκλησία στηρίζεται πάντα στὴν πίστη καὶ στὰ γεγονότα τῆς θείας οἰκονομίας, ποὺ ἀποτελοῦν τὴν σταθερὴ καὶ ἀσάλευτη βάση τοῦ κηρύγματος τῆς ἀληθείας καὶ τοῦ Εὐαγγελίου τῆς Χάριτος. «Ἡ χάρις καὶ ἡ ἀλήθεια διὰ Ἰησοῦ Χριστοῦ ἐγένετο», διακηρύττει ὁ Εὐαγγελιστὴς Ἰωάννης (Ἰω. 1, 17).
Ἡ Ἐκκλησία, καθὼς διδάσκει ὁ Μ. Ἀθανάσιος, εἶναι αὐτάρκης‧ δὲν τῆς λείπει τίποτε ἀπ’ ὅ,τι χρειάζεται γιὰ τὴν σωτηρία τοῦ ἀνθρώπου. Καὶ αὐτὸ εἶναι πάντα τὸ μέλημα καὶ τὸ ἔργο της: ἡ σωτηρία τοῦ ἀνθρώπου.
Καὶ συνεχίζει ἡ ἀποστολικὴ περικοπή: «Στὸ πρόσωπο τοῦ Χριστοῦ κατοικεῖ ὁλόκληρο τὸ πλήρωμα τῆς θεότητος σὲ μορφὴ σωματική, καὶ, ὅταν εἴσαστε μὲ τὸν Χριστό, τὰ ἔχετε ὅλα. Ὁ Χριστὸς εἶναι ἡ κεφαλὴ κάθε ἀρχῆς καὶ ἐξουσίας καὶ στὸ ὄνομά Του περιτμηθήκατε, ὄχι μὲ περιτομὴ ποὺ ἔγινε μὲ ἀνθρώπινα χέρια, σὰν ἐκείνη τῶν Ἑβραίων, ἀλλὰ μὲ τὴν περιτομὴ τοῦ Χριστοῦ, ποὺ εἶναι νὰ ἀποβάλει κανεὶς ἀπὸ πάνω του τὸ σαρκικὸ σῶμα τῆς ἁμαρτίας» (Κολ. 2, 9-11). Μέσα στὸν Χριστὸ κατοικεῖ ὁλόκληρο τὸ πλήρωμα τῆς θεότητος σωματικῶς, ὅλος δηλαδὴ ὁ Θεὸς σὲ σωματικὴ μορφή. Καὶ ἡ Ἐκκλησία, ἀκολουθώντας τὸν δρόμο τῆς ἀποκαλύψεως, δογματίζει πὼς ὀ Ἰησοῦς Χριστὸς εἶναι Θεάνθρωπος.
Καὶ ἔρχεται, στὴν συνέχεια, ὁ Ἀπόστολος νὰ μᾶς μιλήσει γιὰ τὴν περιτομή. Ἄλλωστε, αὐτὸς εἶναι καὶ ὁ κύριος λόγος ποὺ διαβάζεται ἡ περικοπὴ αὐτὴ σήμερα. Καὶ τὶ μᾶς λέει; Σὲ ἀντίθεση μὲ τὴν περιτομὴ τοῦ Νόμου, ἡ ὁποία γίνεται διὰ τῶν χειρῶν τῶν ἀνθρώπων, ὑπάρχει ἡ περιτομὴ στὸ ὄνομα τοῦ Χριστοῦ, μιὰ πράξη πνευματικὴ καὶ ἀχειροποίητη ἐντὸς τοῦ ἀνθρώπου. Ἡ περιτομὴ αὐτὴ συνίσταται στὸ νὰ κόψουμε καὶ νὰ βγάλουμε ἀπὸ πάνω μας τὸ σῶμα τῆς ἁμαρτίας, τὸν ἄνθρωπο μὲ τὸ σαρκικὸ καὶ κοσμικὸ φρόνημα, ποὺ ζεῖ κάνοντας τὸ θέλημα τῶν αἰσθήσεών του, ποὺ εἶναι «ἡ ἐπιθυμία τῆς σαρκὸς καὶ ἡ ἐπιθυμία τῶν ὀφθαλμῶν καὶ ἡ ἀλαζονεία τοῦ βίου», ὅπως γράφει ὁ Εὐαγγελιστὴς Ἰωάννης ( Ἰω. 2, 16). Ἡ πνευματικὴ περιτομὴ γίνεται μὲ τὸ θεῖο Βάπτισμα, ποὺ εἶναι ἡ καινούργια θύρα διὰ τῆς ὁποίας εἰσέρχεται ὁ ἄνθρωπος στὴν Ἐκκλησία. Ὅπως ὁ Ἰησοῦς Χριστὸς ἔτσι καὶ ὁ πιστὸς πεθαίνει γιὰ τὰ πάθη του καὶ ἀνασταίνεται καὶ γίνεται καινούργιος ἄνθρωπος μὲ τὴν Χάρη τοῦ Ἁγίου Πνεύματος.
Ὁ Μ. Βασίλειος, ἐπίσκοπος Καισαρείας, ποὺ σήμερα τιμᾶμε τὴν μνήμη του, ὑπῆρξε μεγάλος οἰκουμενικὸς διδάσκαλος. Πολυεπιστήμων καὶ φιλάνθρωπος, μὲ κορωνίδα τοῦ ἔργου του τὴν περίφημη «Βασιλειάδα», ἐκοιμήθη στὰ 49 του χρόνια καὶ μᾶς ἄφησε ἕνα σπουδαῖο συγγραφικὸ ἔργο, τὰ ἱερά του συγγράμματα καὶ τὶς περίφημες ὁμιλίες του. Μία ἀπὸ αὐτὲς ἐπιγράφεται «πρόσεχε σεαυτῷ» καὶ ταιριάζει ἀπόλυτα μὲ τὸ περιεχόμενο τῆς σημερινῆς ἀποστολικῆς περικοπῆς. Σὲ αὐτὴν ὁ Ἅγιος Ἱεράρχης μᾶς καλεῖ νὰ ἀπομακρύνουμε τὸν νοῦ μας ἀπὸ τὴν μάταιη περιπλάνηση στὴν κενότητα τῆς κοσμικῆς ζωῆς καὶ νὰ τὸν στρέψουμε προσεκτικὰ στὸν ἐσωτερικό μας ἄνθρωπο. Δὲν ὑποτιμᾶ τὸ σῶμα, ἀλλὰ θέλει νὰ τονίσει τὴν ἀνωτερότητα τῆς ψυχῆς. Ἂς δοῦμε ὁρισμένα σημεῖα της: «Πρόσεχε τὸν ἑαυτό σου, μὴ τυχὸν κάποιος ἀπόκρυφος λογισμὸς τῆς ψυχῆς σου γίνει ἁμαρτία», θὰ μᾶς πεῖ τὸ Δευτερονόμιο τῆς Παλαιᾶς Διαθήκης (15, 9). Ἐπειδή, ὅμως, ἐμεῖς οἰ ἄνθρωποι εὔκολα ἁμαρτάνουμε μὲ τὶς σκέψεις, ὁ Πλάστης μᾶς πρόσταξε νὰ ἔχουμε ὠς πρωταρχικὴ φροντίδα τὴν καθαρότητα τοῦ νοῦ ποὺ εἶναι ὀ ἡγεμόνας τοῦ ψυχικοῦ μας κόσμου. Τὰ ζῶα ἔχουν ἔμφυτη ἀπὸ τὸν Θεὸ τὴν δυνατότητα νὰ ἀποστρέφονται ἐνστικτωδῶς τὶς βλαβερὲς τροφὲς καὶ νὰ ἀποζητοῦν τὶς ὠφέλιμες. Σ’ ἐμᾶς, ὅμως, ὁ παιδαγωγὸς Θεὸς ἔδωσε τὸ παράγγελμα τῆς προσοχῆς, ὥστε μὲ τὸν νοῦ μας νὰ μποροῦμε νὰ ἐπιλέγουμε ἐλεύθερα καὶ νὰ κάνουμε ἐνσυνείδητα ὅ,τι τὰ ζῶα κάνουν ἀσυνείδητα». Καὶ συνεχίζει ὁ Ἅγιος: «Πρόσεχε τὸν ἑαυτό σου. Ἀκοίμητα νὰ ἔχεις τὰ μάτια τῆς ψυχῆς σου. Περπατᾶς ἀνάμεσα σὲ παγίδες. Κρυφὲς θηλιὲς ἔχει στήσει στὸν δρόμο σου ὁ πονηρός. Νὰ κοιτᾶς ἀκατάπαυστα μὲ προσοχὴ ὁλόγυρά σου “γιὰ νὰ σωθεῖς σὰν τὸ ζαρκάδι ἀπὸ τὰ βρόχια, σὰν τὸ πουλὶ ἀπὸ τοῦ κυνηγοῦ τὸ χέρι’’ (Παρ. 6, 5). Φυλάξου μὴν πέσεις στὴν παγίδα τῆς ἁμαρτίας καὶ γίνεις θήραμα τοῦ διαβόλου, αἰχμάλωτος στὰ δικά του θελήματα. Τὴν ψυχή σου νὰ φροντίζεις. Αὐτὴν νὰ προσέχεις καὶ νὰ στολίζεις. Διῶξε ἀπὸ πάνω της τὰ αἴσχη τῆς κακίας καὶ μὲ τὸ κάλλος τῆς ἀρετῆς ἀνάδειξέ την πανέμορφη καὶ φωτεινή. Φιλοσόφησε πάνω στὴν ὕπαρξή σου, γνώρισε τὴν φύση σου, ποιὸς εἶσαι. Ἀποτελεῖσαι ἀπὸ σῶμα ποὺ εἶναι θνητὸ καὶ ἀπὸ ψυχὴ ποὺ εἶναι ἀθάνατη. «Πρόσεχε σεαυτῷ, ἵνα προσέχῃς Θεῷ», τονίζει ὁ θεοφόρος Ἅγιος στὸ τέλος τοῦ λόγου του.
Ὁ Ἅγιος Νεκτάριος προτρέπει κάποια μοναχή, πνευματική του θυγατέρα: «Χωρὶς προσοχὴ τὸ ναυάγιο εἶναι σίγουρο καὶ ἡ ἀπώλεια βέβαιη. Ἡ προσοχὴ ἐξετάζει κάθε σκέψη, κάθε πόθο, κάθε ἐνθύμηση‧ τὰ δὲ διανοήματα, οἱ πόθοι, οἱ ἐνθυμήσεις γεννιοῦνται ἀπὸ διάφορες ἀφορμές, ἐμφανίζονται δὲ, πολλὲς φορὲς, μὲ προσωπεῖο καὶ λαμπρὴ περιβολὴ γιὰ νὰ ἐξαπατήσουν τὴν ἀπρόσεκτη διάνοια, νὰ μποῦν καὶ νὰ κατακυριεύσουν τὴν ψυχή. Τὴν καλυμμένη τους μορφὴ μπορεῖ νὰ ἀποκαλύψει μόνον ἡ προσοχή!! Νὰ θυμᾶσαι πάντα τὰ θεῖα καὶ σωτήρια λόγια τοῦ Κυρίου: «Γρηγορεῖτε καὶ προσεύχεσθε, ἵνα μὴ εἰσέλθητε εἰς πειρασμόν» (Ματθ. 26, 41). Αὐτὸς ποὺ εἶναι σὲ ἐγρήγορση, δὲν μπαίνει σὲ πειρασμό, γιατὶ νήφει, ἐπαγρυπνεῖ καὶ προσέχει».
Ὁ Ἅγιος Ἄνθιμος σὲ ἱερό του κήρυγμα τὴν 1η Ἰανουαρίου τοῦ 1934 διδάσκει τὶς μοναχές του: «Παρῆλθεν, ἀδελφές, πάλιν ἕνα ἔτος ἀπὸ τὸν χρόνον τῆς ζωῆς μας. Σήμερον ἀρχίζομεν νέον χρόνον. Λοιπόν, πρέπει νὰ βάλωμεν καὶ νέαν ἀρχήν εἰς τὰς ἀρετάς… Ἡ χαρὰ ἡ δική μου εἶναι ὅταν ἐσεῖς πηγαίνετε καλά‧ ἡ χαρά μου, ἡ διάθεσίς μου, ἡ ζωή μου, τὸ καύχημά μου εἶναι νὰ σᾶς βλέπω νὰ ἐπιμελῆσθε τὴν σωτηρίαν σας. Νὰ ἔχετε τὴν ταπεινήν μου εὐχήν. Νὰ εἶσθε συγχωρημένες “καὶ ἐν τῷ νῦν αἰῶνι καὶ ἐν τῷ μέλλοντι’’. Αὐτὸν τὸν νέον χρόνον νὰ βάλωμεν ὅλοι μαζὶ μίαν καλὴν ἀρχὴν νὰ νικήσωμεν τὸν διάβολον».
Ὅταν κάποιος προσκυνητὴς εἶπε στὸν Ἅγιο Παΐσιο: «Γέροντα, σκέφτομαι συνέχεια τὸ σφάλμα μου», ἐκεῖνος τοῦ ἀπάντησε: «Μὴν τὸ σκέφτεσαι, γιατὶ αὐτὸ μόνο θὰ σὲ θλίβει καὶ δὲν θὰ σὲ βοηθήσει σὲ τίποτε. Τὸ νὰ προσέχεις ὅμως στὸ ἑξῆς αὐτὸ θὰ σὲ ὠφελεῖ. Συνέχισε μὲ φιλότιμο τὸν ἀγῶνα σου. Ὅλοι οἱ ἄνθρωποι κάνουμε ἀπροσεξίες, ἀλλὰ ὁ καλὸς Θεὸς σὰν πατέρας μᾶς προστατεύει. Γι’ αὐτὸ ἔχει τοὺς ἁγίους Του, γι’ αὐτὸ κι ἔχει βάλει κι ἀπὸ ἕναν Ἄγγελο ξεχωριστὰ γιὰ κάθε ἄνθρωπο γιὰ νὰ τὸν προστατεύει. Γι’ αὐτὸ οἰκονομάει νὰ ὑπάρχουν πνευματικοὶ ἄνθρωποι γιὰ νὰ βοηθᾶνε πάλι τοὺς ἀνθρώπους. Ὅλες οἱ ἀρετὲς καὶ ὅλα τὰ πάθη καλλιεργοῦνται. Ἐξαρτᾶται ἀπὸ τὸ τὶ ἐργασία κάνει ὁ ἄνθρωπος… Ὅποιος ἔχει τὴν πνευματικὴ ὀμορφιὰ ποὺ δίνει ἡ ἀρετή, λάμπει ἀπὸ τὴν θεία χάρη. Ἡ Παναγία εἶχε καὶ τὴν ἐξωτερικὴ καὶ τὴν ἐσωτερικὴ ὀμορφιά. Ὅποιος τὴν ἔβλεπε ἀλλοιωνόταν».
Ἀγαπητοί μου Χριστιανοί!
Ὁ Μ. Βασίλειος καὶ οἱ Ἅγιοι Πατέρες μᾶς διδάσκουν πῶς πρέπει νὰ χρησιμοποιοῦμε τὸ σήμερα καὶ πῶς πρέπει νὰ προνοοῦμε γιὰ τὸ αὔριο. Τὶ θέση νὰ παίρνουμε μέσα στὸν χρόνο τῆς ζωῆς μας. Μὲ τὴν εὐκαιρία, λοιπόν, ποὺ σήμερα μπαίνουμε στὸν νέο χρόνο καὶ ἀνταλλάσσουμε εὐχὲς γιὰ ὑγεία καὶ κάθε προκοπή, ἂς τονίσουμε τὸ «πρόσεχε σεαυτῷ». Πρόσεχε τὸν ἑαυτό σου, πῶς περνᾶς τὸν χρόνο σου, πῶς ἀξιοποιεῖς τὸν καιρό σου. Γιατὶ ὁ χρόνος εἶναι πολύτιμο κεφάλαιο στὴν ζωή μας. Δύο φορὲς δὲν ἔχουμε τὸν ἴδιο χρόνο καὶ κάθε στιγμὴ ποὺ περνᾶ ἢ μᾶς φέρνει κοντὰ στὸν Θεὸ ἢ μᾶς ξεστρατίζει ἀπὸ τὸν δρόμο τῆς σωτηρίας μας. Νὰ προσέχουμε μὲ φόβο, μήπως ὁ χρόνος τῆς ζωῆς μας πηγαίνει χαμένος, καθὼς τὸ γράφει ὁ Ἀπόστολος Πέτρος: «ἐν φόβῳ τὸν τῆς παροικίας ὑμῶν ἀναστράφητε χρόνον» (Α΄ Πέτρ. 1, 17). Νὰ σκεφτοῦμε ὅτι στὸ σῶμα μας κατοικεῖ ψυχὴ ἀθάνατη καὶ πρέπει νὰ τὴν ἐπιμεληθοῦμε. Ἡ ἀλήθεια εἶναι ὁ Χριστός μας, ὁ ὁποῖος σαρκώθηκε γιὰ ἐμᾶς. Ὁ Εὐαγγελιστὴς Ἰωάννης φωνάζει: «γνώσεσθε τὴν ἀλήθειαν καὶ ἡ ἀλήθεια ἐλευθερώσει ὑμᾶς» (Ἰω. 8, 32).
Καὶ ὁ ποιητὴς Βερίτης θὰ ψάλει:
«Στὰ πέντε δάχτυλα κρατῶ τὴν ταπεινή μου λύρα
Ποὺ μιὰν αὐγὴ ἀπ’ τὰ χέρια Σου τὰ πλαστουργὰ τὴν πῆρα.
Σοφὲ τεχνίτη, μάθε με γλυκὰ νὰ τὴν χτυπῶ!
Θέλω ἕναν ὕμνο ἀνείπωτο στὴν δόξα Σου νὰ πῶ». ΑΜΗΝ!
Πηγή: Ιερά Μητρόπολη Χίου
