ΤΟ ΘΕΙΟ ΚΗΡΥΓΜΑ ΤΗΣ ΚΥΡΙΑΚΗΣ 13 ΟΚΤΩΒΡΙΟΥ

Ἀριθμός 40

ΚΥΡΙΑΚΗ Δ΄ ΛΟΥΚΑ

Τῶν ἁγίων Πατέρων τῆς Ζ΄ Οἰκ. Συνόδου

13 Ὀκτωβρίου 2019 (Τίτ. γ΄ 8-15)

« .. καλῶν ἔργων προΐστασθαι εἰς τὰς ἀναγκαίας χρείας, ἵνα μὴ ὦσιν ἄκαρποι.» (γ΄Τιμ. στ΄14)
Εἶναι ἰδιαίτερα χαρακτηριστικό, ὅτι δύο φορὲς μέσα στοὺς λίγους στίχους τῆς σημερινῆς ἀποστολικῆς περικοπῆς ὁ Ἀπ. Παῦλος κάνει λόγο γιὰ τὴν ἀνάγκη νὰ κοσμεῖται ἡ ζωὴ τῶν πιστῶν μὲ «καλὰ ἔργα». Εἶναι, πράγματι, μεγάλη πρόκληση ὁ ἀποστολικὸς λόγος στὴν «εὐσεβιστικὴ» νοοτροπία, ποὺ ἀπὸ τὸν προπερασμένο αἰώνα νοθεύει τὴν πρακτικὴ ὀρθοδοξία μας.
Εἰσηγεῖται ὁ Παῦλος κάποιο εἶδος «ἐργοσωτηρίας»; Αὐτός, πού μὲ τόσο ἱερὸ πάθος ἀντιτάσσει στὶς Ἐπιστολὲς του τὴν Χάρη στὰ ἔργα τοῦ Νόμου, μήπως θέλει ἐδῶ νὰ δώσει κάποιο ἀπόλυτο χαρακτήρα στὰ ἔργα; Ὄχι, φυσικά! Ὁ Ἀπόστολος ἔχει συγκεκριμένη ἀφορμή, γιὰ νὰ ὑπογραμμίσει μὲ τόση ἔμφαση τὴν ἀξία τῶν «καλῶν ἔργων». Τὰ λόγια του ἔχουν διπλὸ σκοπό: Ἐσωτερικά, νὰ προσδιορίσουν τὸν χαρακτήρα τῆς χριστιανικῆς ζωῆς ἐξωτερικά, νὰ ἀπαντήσουν στοὺς αἱρετικούς τῆς ἐποχῆς του
Ὁ Ἄπ. Παῦλος θέλει νὰ ἐκφράσει ἐδῶ μία πραγματικότητα, τὴν ὁλοκλήρωση τῆς πίστεως μὲ τὰ ἔργα τῆς ἀγάπης. Ὁ Χριστιανισμός, ἡ ζωὴ μέσα στὸ Κυριακὸ Σῶμα, τὴν Ἐκκλησία, εἶναι ζωῆς κοινωνίας, μὲ τὸν Θεὸ καὶ τοὺς συνανθρώπους, τοὺς ἀδελφούς μας. Ἡ εὐσέβειά μας, λοιπόν, ἔχει διπλὴ ἀναφορά. Εἶναι πίστη, πιστότητα, στὸν Θεό, ἀλλὰ καὶ «πολιτεία» - ζωή, σύμφωνα μὲ τὸ θέλημά Του, ἀπέναντι στοὺς συνανθρώπους μας. Μέσα στὰ «καλὰ» ἔργα, γιὰ τὰ ὁποία μιλεῖ ὁ Ἀπόστολος, δὲν περιέχεται μόνο ὁ πνευματικός μας ἀγώνας, τὰ ἔργα τῆς μετανοίας μας, ἀλλὰ καὶ τὰ ἔργα τῆς ἀγάπης μας. «Πίστις δὶ' ἀγάπης ἐνεργουμένη» -κατὰ τὸν λόγο τοῦ ἴδιου του Παύλου (Γαλ. ε' 6)- εἶναι ἡ «εὐσέβειά» μας. Αὐτὸν τὸν καθολικὸ χαρακτήρα ἔχει ὁ τρόπος τῆς ζωῆς, στὸν ὁποῖο εἰσερχόμεθα μὲ τὸ βάπτισμά μας καὶ τὴν ἔνταξή μας στὴν ἐν Χριστῷ κοινωνία. Ἡ πίστη μας, ἔτσι, ὁρίζεται ἠθικὰ - κοινωνικά. Ἡ ἀληθινὴ πίστη ἔχει ἕναν δυναμισμό. Δὲν μπορεῖ νὰ μείνει ἀνέκφραστη καὶ στείρα. Καρποφορεῖ ἔργα, καλὰ καὶ εὐάρεστα στὸν Θεό. Ξεχωριστὴ σημασία ἔχει καὶ τὸ ρῆμα, ποὺ χρησιμοποιεῖ ὁ Παῦλος, σὲ σχέση μὲ τὰ «καλὰ ἔργα». «Προΐστασθαι» - λέγει. Ὄχι ἁπλῶς καρπογονοῦν «καλὰ ἔργα» οἱ πιστοί, ἀλλὰ καὶ πρωτοστατοῦν στὴν ἀγαθοεργία. Τὰ ἐπιζητοῦν καὶ δημιουργοῦν οἱ ἴδιοι εὐκαιρίες ἀγαθοεργίας, χωρὶς νὰ «ἀναμένωσι τοὺς δεομένους πρὸς αὐτοὺς ἐλθεῖν», κατὰ τὸν μεγάλο ἐρμηνευτὴ τῆς Ἐκκλησίας μᾶς Θεοφύλακτο Βουλγαρίας.
Ὑπάρχει ὅμως ἕνας μεγάλος κίνδυνος, ποὺ ἀπειλεῖ τὴν πίστη μας νὰ μεταβληθεῖ σὲ στείρα εὐσεβολογία καὶ νὰ καταστεῖ ἄκαρπη. Τοῦτο συμβαίνει, ὅταν ἡ πίστη φύγει ἀπὸ τὴν καρδιά μας καὶ περιορισθεῖ στὴ διάνοια, τὸ μυαλό μας. Τότε δὲν εἶναι πιὰ πίστη, ποὺ ζωογονεῖται ἀπὸ τὴ Χάρη τοῦ Ἁγίου Πνεύματος, ἀλλὰ καταντᾶ ἕνα διανοητικὸ - φιλοσοφικὸ παιχνίδι, ποὺ ἐξαντλεῖται σὲ «μωρᾶς συζητήσεις καὶ γενεαλογίας καὶ μάχας νομικᾶς». Πνίγεται δηλαδὴ μέσα στὴν ματαιότητα τῆς ματαιολογίας. Αὐτὴ ἀκριβῶς ἡ «πίστη», αὐστηρὰ διανοητικὴ καὶ νοησιαρχική, ἦταν ἡ πίστη τῶν αἱρετικῶν, τοὺς ὁποίους ἔχει ὑπόψη ἐδῶ ὁ Ἀπόστολος. Οἱ αἱρετικοὶ -θὰ πεῖ ἀλλοῦ- «Θεὸν ὁμολογούσιν εἰδέναι, τοῖς δὲ ἔργοις ἀρνοῦνται, βδελυκτοὶ ὄντες καὶ ἀπειθεῖς καὶ πρὸς πᾶν ἔργον ἀγαθὸν ἀδόκιμοι» (Τίτ. α 16). Λένε μὲ τὰ λόγια πὼς πιστεύουν στὸν Θεό, ἀλλὰ μὲ τὰ ἔργα τοὺς Τὸν ἀρνοῦνται. Εἶναι ἄνθρωποι , ἀνυπάκουοι καὶ ἀνίκανοι γιὰ κάθε καλὸ ἔργο. Εἶναι θεωρητικὰ εὐσεβεῖς (ἔχουν «μόρφωσιν εὐσεβείας»), ἀλλὰ στὴν πράξη ἀρνοῦνται τὴ δύναμη τῆς εὐσεβείας (Β' Τίμ. δ' 5).
Ἡ ὀρθόδοξη ὅμως πίστη φυτρώνει μέσα στὴ φωτισμένη ἀπὸ τὸ Ἅγιο Πνεῦμα καρδιά, καί, ὅταν εἶναι στὴν καρδιά, εὔκολα φτάνει καὶ στὰ χέρια. Γιατί ἡ καρδιὰ κινεῖ τὰ χέρια στὰ ἔργα τῆς ἀγάπης! Αὐτὴ τὴν ἀστοχία καὶ ἐλαττωματικότητα τῆς αἱρέσεως στὸν χῶρο τῆς κοινωνίας θὰ ὑπογραμμίσει, λίγα χρόνια μετὰ τὸν Ἀπ. Παῦλο, καὶ ὁ Ἄγ. Ἰγνάτιος Ἀντιοχείας (Σμύρν. στ' 2), γράφοντας γιὰ τοὺς αἱρετικούς τῆς ἐποχῆς του: «...περὶ ἀγάπης οὐ μέλει αὐτοῖς, οὐ περὶ χήρας, οὐ περὶ ὀρφανοῦ, οὐ περὶ θλιβομένου, οὐ δεδεμένου ἢ λελυμένου, ἢ περὶ πεινῶντος ἢ διψῶντος». Ἔτσι ἐξηγεῖται καὶ ὁ ἀγώνας τῶν ἁγίων Πατέρων μας, ὅπως ἐκείνων τῆς Ζ' Οἰκουμενικῆς Συνόδου (787), ποὺ τιμᾶμε σήμερα: νὰ διασωθεῖ ὁ αὐθεντικὸς καθολικὸς τρόπος ὑπάρξεως τῆς Ὀρθοδοξίας.
Ἐδῶ ὅμως θὰ μποροῦσε κάλλιστα νὰ ἐγερθεῖ μία ἔνσταση: Οἱ διάφοροι σύγχρονοι αἱρετικοί, ποὺ μᾶς τοὺς ἔστειλε ἡ Δύση, γιὰ νὰ κυκλοφοροῦν τοὺς τελευταίους αἰῶνες ἀνάμεσά μας, δείχνουν ἕναν ἰδιαίτερο ζῆλο στὴν ἐπιτέλεση ἔργων. Τὴ δράση τους τὴν παρουσιάζουν ἔντονα ὡς «φιλανθρωπικὴ» καὶ μὲ τὴ «φιλανθρωπία» τους παρασύρουν τοὺς ἀθεμελίωτους στὴν παράδοση τῶν Πατέρων μας ἀδελφούς μας. Θὰ μποροῦσαν νὰ θεμελιώσουν λοιπὸν οἱ αἱρετικοὶ αὐτοὶ τὴ δράση τους στὰ λόγια τοῦ Παύλου; Ἡ ἀπάντηση δὲν μπορεῖ παρὰ νὰ εἶναι σαφῶς ἀρνητική. Τὰ ἔργα τους δὲν εἶναι καρπὸς τῆς εὐσεβείας τους, ἀλλὰ τοῦ εὐσεβισμοῦ τους! Ἡ εὐσέβεια εἶναι αὐθεντικὴ πίστη καὶ ἀναβλύζει ἔργα ἀγάπης τόσο φυσικά, ὅπως ἀπὸ τὰ κλαδιὰ τοῦ δένδρου ξεπηδοῦν τὰ ἄνθη καὶ οἱ καρποί. Ὁ εὐσεβισμὸς εἶναι νόθος εὐσέβεια καὶ παράγει ἔργα σκοπιμότητας, εἴτε ἀναφέρονται στὸν Θεό, εἴτε ἔχουν σχέση μὲ τὸν συνάνθρωπο. Δὲν μπορεῖ νὰ ἔχουν, λοιπόν, σχέση αὐτὰ τὰ ἔργα μὲ τὰ «καλὰ ἔργα», γιὰ τὰ ὁποία μᾶς μίλησε σήμερα ὁ Παῦλος. Τὰ ἔργα μας εἶναι τὸ κριτήριο τῆς πνευματικότητός μας καὶ τῆς γνησιότητος τῆς πίστεώς μας. Ὅταν δέ συνοδεύονται ἀπὸ ταπείνωση καὶ γίνονται μέσα στὴ σιωπὴ καὶ στὴν ἀνωνυμία τῆς ἀγάπης, εἶναι καρπὸς τοῦ Ἁγίου Πνεύματος, ποὺ «βασιλεύει», μέσα μας. ΑΜΗΝ!

Πηγή: Ιερά Μητρόπολη Χίου